17 Haziran 2023

Değerli Meslektaşlarım ,

Bağışıklama faaliyetlerindeki başarılarımız sayesinde ülkemizde kızamık vakaları çok nadir gözükmekte idi ve hatta çoğu tıp fakültesi öğrencisi bu hastalığı sadece kitabî bir bilgi olarak öğrenmekte idi. Ancak son zamanlarda aşı karşıtlığı / kararsızlığındaki artışlar ve COVİD-19 Pandemisi döneminde uygulanan karantinalar , sağlık kuruluşlarına başvurmadaki çekinceler sebebi ile bağışıklama oranlarında düşüşler yaşanmıştır. Bu durum Kızamık için kırmızı alarm demektir.

Gerek hastalığın kendisi ,gerek komplikasyonları sebebi ile ölümcül olabilen , solunum yoluyla çok kolay bulaşabilen ve aşı ile KORUNULABİLİR bir hastalık olan Kızamık her yönüyle gündemimizde olmalıdır.

Bu yazıda spot bilgilerle Kızamık hakkındaki bilgilerimizi tazelemeye davet ediyorum sizi

Kızamık virüsü ;

* Paramyxoviridea ailesinden,

* Oldukça bulaşıcı ! Enfekte bir kişiyle temas sonucunda havada asılı kalan damlacıkların solunmasıyla kolayca yayılır. Bulaşıcılık, genellikle döküntülerin ortaya çıkasından 5 gün önce başlar ve döküntünün başlangıcından 4 gün sonrasına kadar devam eder.

* Ateş, öksürük, burun akıntısı ve genellikle gözlerde kızarıklık ile başlayan prodromal dönem

Koplik Lekeleri ; ekzantemin başlangıcından yaklaşık 48 saat önce ortaya çıkan 12-72 saat kadar süren, bukkal mukozada 1-3 mm boyutlarında beyaz lekeler

Ateşin başlamasından yaklaşık iki ile dört gün sonra vücutta döküntü gelişir.

Döküntü ; Baş – boyundan à tüm vücuda yayılır.

Makülopapüler şekilde , birleşme eğiliminde ,2-3. günde ayaklara ulaştığında oluşum sırasını izleyerek solmaya başlar ,6-7 günde kahverengileşerek kaybolur, avuç içi ve ayak tabanında genellikle döküntü görülmez.

Ateş ; Döküntü başladığında zirve yapar , döküntünün yayılmasıyla düşer , 4. Günden sonra sebat eden ateş , komplikasyon düşündürmelidir.

* Kızamığa özgü IgM antikoru saptanması veya Kızamık virüs izolasyonu veya RT -PCR ile kızamık viral RNA saptanması veya 2-4 hafta arayla alınan serum örneklerinde kızamığa özgü IgG antikor titresinde belirgin (en az 4 kat) artış ile kesin tanı konulabilir.

* Tedavi genellikle semptomatik tedaviden ibarettir. Hastanın hidrasyon durumu değerlendirilmesi sıvı alımı desteklenmelidir. Sekonder bakteriyel enfeksiyon geliştiğini düşündüren durumlarda antibiyotik verilmelidir. Kızamık için üstünde uzlaşılmış bir antiviral tedavi bulunmamaktadır. Ciddi kızamık hastalarında yaşa uygun dozda A vitamini verilmesi DSÖ tarafından önerilmektedir.

* İmmün supresyon yaparak sekonder bakteriyel enfeksiyonlar, pnömoni, ensefalit, keratit, kornea ülserasyonu, miyokardit, akut gastroenterit ve subakut sklerozan panensefalit gibi komplikasyonlar gelişebilir.

DİKKAT !

Kontrendikasyon yok ise olası ve/veya kesin kızamık vakasıyla temas etmiş olan ve iki doz aşılandığını belgeleyemeyen ve/veya hastalığı geçirmemiş olan 6 ayın üzerindeki herkese temastan sonraki 3 gün içerisinde kızamık, kabakulak ve kızamıkçık (KKK) aşısı uygulanmalıdır. Altı ayın altındaki bebekler, gebeler, immünsuprese kişiler ve aşının kontrendike olduğu diğer durumlarda ise ilk 6 gün içerisinde IVIG uygulanmalıdır.

Temaslı profilaksisi kapsamında, olası ve/veya kesin kızamık vakasıyla temas etmiş olan ve iki doz aşılandığını belgeleyemeyen ve/veya hastalığı geçirmemiş olan 6 ayın üzerindeki herkese profilaktik olarak ilk 72 saat içerisinde bir doz KKK aşısı uygulanmalıdır. Vaka ile aynı yerde bekleyenler (hastanede beklemeodasındaki hastalar ve hasta yakınları) (vakanın görülmesinden sonraki 2 saat içinde muayene olanlar), profilaktik olarak ilk 72 saat içerisinde bir doz KKK aşısı ile aşılanmalıdır.

Aşı uygulamasının yapılamadığı kızamık vakasıyla temas eden gebelere IgG düzeyi kontrol edilerek ve 6 aydan küçük bebeklere annenin IgG düzeyi kontrol edilerek intravenöz immünglobulin (IVIG) uygulanmalıdır.

9-11 ay aşılama çalışmaları kapsamında, 9 ay ve üzerinde ve 12 aydan küçük olan tüm bebeklere ilave bir doz kızamık içeren aşı uygulamamıza her zamankinden daha özverili şekilde devam etmeliyiz. Bebeklerimize 12. Ayı doldurduklarında ise (bir önceki kızamık içeren aşı dozu ile arasında en az dört hafta olacak şekilde) rutin KKK aşısı dozunun uygulanması gerektiğini unutmayalım.

Kızamık bildirimi zorunlu bir hastalıktır. Hekimlerin şüpheli ve olası kızamık vakası ile karşılaşmaları durumunda bildirim yapmaları zorunludur.

Etkin bağışıklama faaliyetlerine Aile Hekimlerinin katkısı çok büyüktür. Evlilik için sağlık raporu verdiğimiz kişilerin aile kurma sürecine şahit olup , gebelik haberini verdiğimiz hastamızın aylar sonra bebeklerinin aşılarını yine bizler yapıyoruz. Bu bağ başka hiçbir klinikte olmayan çok özel bir bağdır. Bizlere emanet olan hastalarımızın aşı karşıtlığı / kararsızlığı durumlarında doğru bilgilere ulaşmalarını sağlamak için sabırla bilgilendirmelerimize devam etmeliyiz.

Aşı ile korunulabilir bir hastalık olan Kızamık’ın , Çiçek Hastalığı gibi yalnızca kitaplarda yazan bir hastalık olması umuduyla.

İşimiz Gücümüz Aşı

Dr. Nur YAZAR

Kaynaklar ;

• 1. World Health Organization. Guide for clinical case management and infection prevention and control during a measles outbreak available at: https://apps.who.int/iris/handle/10665/331599 (Accessed on June 16, 2023).
• 2. Kızamık, Kızamıkçık ve Konjenital Kızamıkçık (KKS) Sürveyansı Genelgesi 2010: https://www.saglik.gov.tr/TR,11146/kizamik-kizamikcik-ve-konjenital-kizamikcik-kks-surveyansi-genelgesi-2010.html
• 3. Ankara İl Sağlık Müdürülüğü Kızamık Eliminasyon Programı konulu 01.06.2023 tarihli yazısı
• 4. http://www.cocukenfeksiyondernegi.org/Detay/8238/kizamik